Ομιλία του Βουλευτή Τάσου Πρατσόλη στο σχέδιο Νόμου Εθνικό Μητρώο Επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης, Βαθμολογική Διάρθρωση Θέσεων, Συστήματα Αξιολόγησης, Προαγωγών και Επιλογής Προϊσταμένων (Διαφάνεια - Αξιοκρατία και Αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης)

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Η επι δεκαετίες στρεβλή λειτουργία και οργάνωση της Δημόσιας Διοίκησης της χώρας, έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά τόσο στην ποιότητα εξυπηρέτησης των πολιτών όσο και στη δημοσιονομική μας ευστάθεια. Η πλέον δυσμενής συνέπεια όμως είναι η ηθική απαξίωση αυτού του συστήματος, που στη συνείδηση των πολιτών ταυτίζεται με την αναξιοκρατία, τη φαυλότητα και την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων.  Η παθολογία αυτή του διοικητικού μηχανισμού συνιστά, βασική συνιστώσα οπισθοδρόμησης, που συνέβαλε και επιτάχυνε τη σημερινή οικονομική κρίση.

Η λειτουργική εσωστρέφεια, οι πελατειακές σχέσεις, τα φαινόμενα διαφθοράς, η κομματικοποίηση, καθόλου δεν βοήθησαν στην προάσπιση και προαγωγή του δημοσίου συμφέροντος, που είναι η θεσμοθετημένη από το Σύνταγμα αποστολή της Δημόσιας Διοίκησης.

Αντίθετα, αυτά τα εκφυλιστικά φαινόμενα έχουν οδηγήσει σε κρίση ταυτότητας, καθώς η έλλειψη ουσιαστικών ή δομικών μεταρρυθμίσεων ενθάρρυνε διαχρονικά τις πελατειακές πρακτικές και την αναπαραγωγή δυσλειτουργιών και στρεβλώσεων οι οποίες πολλές φορές είχαν τον μανδύα προσχηματικών «αναδιοργανώσεων».

Η πιο πρόσφατη απ’ αυτές, υπό την αιγίδα του σημερινού προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τότε αρμόδιου Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης, αντί να οδηγήσει σ’ ένα λειτουργικό και αξιοκρατικό Δημόσιο, ενέτεινε τις αδικίες, καθώς η «αξιολόγηση» αναδείκνυε στην ιεραρχική κλίμακα «κολλητούς και «αρεστούς», θεωρούσε αναγκαστικά ανεπαρκείς ένα ποσοστό δεκαπέντε τοις εκατό, ενώ παράλληλα εξόντωσε υπαλλήλους με το καθεστώς των διαθεσιμοτήτων των οποίων η αναπόφευκτη κατάληξη ήταν οι απολύσεις. Κι αυτό συνέβη εξ αιτίας  αφ’ ενός της ιδεολογικής εμμονής για όσο το δυνατόν μικρότερο και φθηνότερο κράτος και αφ’ ετέρου της ανομολόγητης επιλογής να προστατευθούν και να αναδειχτούν «τα δικά μας παιδιά» για άλλη μια φορά. Με τέτοιες υποκριτικές και φαύλες πρακτικές δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις.

Και είναι τουλάχιστον υποκριτικό και ανήθικο κάποιοι από την αντιπολίτευση να κατηγορούν τη σημερινή Κυβέρνηση για ρουσφετολογικές προσλήψεις και για οικογενειοκρατία. Έλεος κύριοι. Αρκεί και μόνο να κοιταχτείτε μεταξύ σας. Υπάρχουν, μέχρι και 4ης γενιάς βουλευτές της ίδιας οικογένειας, που βέβαια συνοδεύουν και ένα ολόκληρο πελατειακό σύστημα. Ή μήπως αυτό αποτελεί δικό σας «κληρονομικό» δικαίωμα; Έλεος. ΑΙΔΩΣ ΑΡΓΕΙΟΙ!

Το σχέδιο νόμου που συζητάμε σήμερα είναι ίσως η πρώτη σοβαρή και ενσυνείδητη προσπάθεια στη μεταπολιτευτική περίοδο της Χώρας, να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο, μακρόπνοο και αξιόπιστο σύστημα διαδικασιών και τρόπου επιλογής και εξέλιξης του Στελεχιακού Δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης, με γνώμονα τις αρχές της Διαφάνειας, της Ισότητας και της Αξιοκρατίας.

Ρυθμίζεται κατά τρόπο ενιαίο, συστηματικό και ολοκληρωμένο η αξιολόγηση, η βαθμολόγηση, η επιλογή των στελεχών σε συνάρτηση με τη σύσταση και οργάνωση του Εθνικού Μητρώου Επιτελικών Στελεχών, που συνιστά μια θεσμική καινοτομία, η οποία θα μεταβάλλει πλήρως τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας του Διοικητικού Συστήματος.

Οι βασικοί πυλώνες του προτεινόμενου μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος είναι:

- Το Εθνικό Μητρώο επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης

- Το Σύστημα Αξιολόγησης

-Η βαθμολογική διάρθρωση θέσεων

-Το Σύστημα Επιλογής Προϊσταμένων

Η μετάβαση από το κράτος – λάφυρο στο κράτος των πολιτών είναι το μεγάλο διακύβευμα του Εθνικού Μητρώου.

Συγκεκριμένα, από το Μητρώο θα προέρχονται υποχρεωτικά όσοι θα στελεχώνουν τόσο τις μονοπρόσωπες θέσεις Διοίκησης, δηλαδή Διοικητές, Πρόεδροι, Πρόεδροι Διοικητικών Συμβουλίων και Διευθύνοντες Σύμβουλοι, όσο και τις θέσεις μελών συλλογικών οργάνων, δηλαδή των Διοικητικών Συμβουλίων των φορέων αυτών.

Όμως πέρα της ύπαρξης του ίδιου του Μητρώου, είναι η διαδικασία επιλογής που επιφέρει πραγματική τομή στα διοικητικά πράγματα της χώρας.

Οι επιλογές των προσώπων δεν γίνονται πλέον ανέλεγκτα, αλλά μέσω του Ειδικού Συμβουλίου Επιλογής.

Το νέο σύστημα αξιολόγησης κινείται στους αντίποδες των προηγούμενων. Είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποβλέπει στη βελτίωση του υπαλλήλου αλλά και συνολικά της Υπηρεσίας και δεν έχει οποιοδήποτε τιμωρητικό χαρακτήρα.  Εισάγει νέα στοιχεία, όπως η Ολομέλεια των υπαλλήλων, η λογοδοσία και ο κοινωνικός έλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης, ενώ προβλέπει στην πλήρη ανάπτυξή του και την αξιολόγηση των δομών από τους ίδιους τους πολίτες, μέσω της σύστασης του Παρατηρητηρίου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

Τέλος, προβλέπεται και η αξιολόγηση των προϊσταμένων από τους υφισταμένους με συγκεκριμένα κριτήρια, ενώ θα υπάρχουν και μηχανισμοί ενστάσεων και επανεξέτασης για την προστασία του αξιολογούμενου από αστοχίες ή και κρούσματα αυθαιρεσίας.

Με το προτεινόμενο σύστημα επιλογής προϊσταμένων αναπτύσσεται μια ισορροπημένη αρχιτεκτονική βασισμένη στα τυπικά προσόντα, την εμπειρία, την αξιολόγηση και τέλος, τη συνέντευξη.  Σταματάει δηλαδή να ισχύει ο σχεδόν αυτονόητος κανόνας της χειραγώγησης της Διοίκησης προς όφελος πολιτικών και κομματικών επιδιώξεων.

Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές

Πέραν  του βασικού κορμού του νομοσχεδίου, αξίζει κανείς να αναφερθεί στη σημασία κάποιων επιμέρους διατάξεων:

Χρόνια τώρα, εκκρεμεί το ζήτημα των επιτυχόντων της προκήρυξης  8/1998 οι οποίοι περιμένουν εδώ και χρόνια τον διορισμό τους. Καμία Κυβέρνηση δεν μπήκε στον κόπο να αποκαταστήσει τους ανθρώπους αυτούς οι οποίοι μετά βίας βιοπορίζονταν. Έτσι λοιπόν, με το άρθρο 39 προβλέπεται η κατάταξη των επιτυχόντων σε νέο πίνακα διοριστέων όπου με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης θα διορίζονται σταδιακά.

Με τους Ν.4093/2012, 4172/2013, 4250/2014 και 4316/2014 θέσατε σε διαθεσιμότητα χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους. Με το άρθρο 40 του προς ψήφιση νομοσχεδίου αποκαθίσταται η αδικία όλων όσων επανήλθαν στην υπηρεσία τους με τον Ν.4325/2015 και ο χρόνος κατά τον οποίο τελούσαν υπό καθεστώς διαθεσιμότητας θεωρείται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας και λογίζεται και για βαθμολογική αλλά και για μισθολογική εξέλιξη. 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Στο παρόν σχέδιο νόμου δεν θα μπορούσε να μην υπάρχουν διατάξεις που να ρυθμίζουν θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Με τον Ν.3852/2010 απαγορεύτηκε στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης να παραιτούνται από ένδικα μέσα  σε δίκες με μισθολογικό περιεχόμενο. Απόρροια αυτού ήταν δεκάδες εργαζόμενοι να παραμένουν όμηροι  της ανωτέρω απαγόρευσης ακόμα και αν είχαν δικαιωθεί από τα δικαστήρια με αποφάσεις που διατάσσουν την παραμονή τους ή την επάνοδό τους στην εργασία και παρόλο που στις περισσότερες περιπτώσεις οι Δήμοι και οι Περιφέρειες έχουν απόλυτη ανάγκη τις υπηρεσίες τους.

Επιτέλους μετά από χρόνια, με γνώμονα την προστασία του θεμελιώδους και συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος στην εργασία και την αξιοπρεπή διαβίωση, δίνεται τέλος στην αδικαιολόγητη ταλαιπωρία των εργαζομένων μέσω της δυνατότητας που παρέχεται στα αρμόδια όργανα των ΟΤΑ να παραιτούνται από ένδικα μέσα κατά πρωτόδικων δικαστικών αποφάσεων οι οποίες διατάσσουν την παραμονή ή την επιστροφή τους στην εργασία ή αναγνωρίζουν τη σχέση εργασίας τους ως αορίστου χρόνου. Όσον αφορά το δημοσιονομικό κόστος, αυτό υπολογίζεται σχεδόν μηδενικό αφού όχι μόνο μεγάλο μέρος των εργαζομένων υπηρετεί ήδη κανονικά βάσει αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων αλλά οι Δήμοι και οι Περιφέρειες έχουν στη διάθεσή τους τις απαιτούμενες πιστώσεις.

Αποκαθίσταται η αδικία που είχε δημιουργηθεί με τον Ν. 4071/2012 ο οποίος εξαιρούσε τους προέδρους των περιφερειακών συμβουλίων από την καταβολή της τυχόν διαφοράς που προέκυπτε από τις αποδοχές της θέσης από την οποία προήλθαν. Έτσι λοιπόν, προστίθενται στους δικαιούμενους προσαύξησης αντιμισθίας και οι πρόεδροι των περιφερειακών συμβουλίων, κατά το ποσό της διαφοράς και μέχρι το ύψος της αντιμισθίας του Περιφερειάρχη, σε περίπτωση που η αντιμισθία τους είναι μικρότερη των πάσης φύσεων αποδοχών της θέσης τους. Θυμίζω πως το αντίστοιχο θέμα είχε ρυθμιστεί για τους προέδρους των δημοτικών συμβουλίων με τον Ν.4147/2013.  

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Συνοψίζοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι  το σχέδιο νόμου που συζητάμε σήμερα, αποτελεί μια ριζοσπαστική, προοδευτική διοικητική μεταρρύθμιση. Μας δίνει την ευκαιρία να άρουμε τις αδικίες που λόγω σκοπιμοτήτων γεννούσαν τα συστήματα που ίσχυαν διαχρονικά, να χτίσουμε ένα σύγχρονο, λειτουργικό και αποτελεσματικό δημόσιο τομέα και κυρίως να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη ανάμεσα στον πολίτη και το κράτος.

Σας ευχαριστώ