Πολιτιστική κληρονομιά : Μνημεία και μουσεία Δήμου Κύμης-Αλιβερίου

  Επιστολή προς Δήμαρχο Κύμης-Αλιβερίου 

  Δημοτικό συμβούλιο      

Ο πολιτισμός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της περιοχής μας. Το κεφάλαιο αυτό δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει αξιοποιηθεί με αποτέλεσμα να παραμένει στο περιθώριο η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Το κεφάλαιο αυτό αφενός είναι πνευματική παρακαταθήκη και πόρος μνήμης αφετέρου πηγή τουριστικής προβολής και υλικός πόρος .

Ο Δήμος Κύμης –Αλιβερίου είναι διάσπαρτος από μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τα νεότερα χρόνια. Σύλλογοι και φορείς του τόπου έχουν αναφερθεί σε αυτόν τον πλούτο και έχουν ζητήσει την συντήρηση, αξιοποίηση και προβολή του για πολιτιστικούς, εκπαιδευτικούς, τουριστικούς λόγους.

Η Δημοτική αρχή , η αντιπολίτευση και οι πολίτες έχουν χρέος να δράσουν άμεσα και συλλογικά ώστε να επαναφέρουν στην επικαιρότητα το μείζον αυτό θέμα σε συνεργασία με τις αρμόδιες εφορείες αρχαιοτήτων και το Υπουργείο Πολιτισμού.

Η Δημοτική παράταξη Ανατροπή-Νέα Αρχή προωθώντας τις αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης της 14ης Φεβρουαρίου και ύστερα από πρόσκληση της Δημοτικής αρχής με την παρουσία μιας τριμελούς αντιπροσωπείας  (Δ.Νεάκης , Α.Καράπα και Β.Φρυγανιώτη) συναντήθηκε με τους κυρίους Μπαράκο Νίκο και Μπόκαρη Γιώργο και έθεσε μεταξύ άλλων σοβαρών θεμάτων( οικονομική διαφάνεια-διαχείριση σκουπιδιών) που απασχολούν το Δήμο και το θέμα της διαχείρισης του πολιτιστικού πλούτου που παραμένει στην αφάνεια και αδράνεια εδώ και δεκαετές με ελάχιστες πρωτοβουλίες μέχρι σήμερα. Μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε σε καλό κλίμα και συμφωνήθηκε κατ’ αρχήν η ανάληψη πρωτοβουλιών και η ανάδειξη του θέματος που είναι πάνω και πέρα από παρατάξεις και απαιτεί την ενεργό συμμετοχή όλων των πολιτών.

Στον μεγάλο κατάλογο μνημείων που βρίσκονται διάσπαρτα στο Δήμο μας θα αναφερθούμε  ενδεικτικά τονίζοντας τα εξής ζητήματα που μένουν εκκρεμή εδώ και αρκετά χρόνια στους εξής τρεις άξονες:

Α. ΑΞΟΝΑΣ ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

1. Παραμένει σε εκκρεμότητα η υπόσχεση από τη ΔΕΗ για τη δημιουργία μουσείου αρχαιοτήτων εντός του χώρου του ΑΗΣ . Στο παρελθόν είχαν κυκλοφορήσει μακέτες για την ανάπλαση του χώρου των παλαιών εργοστασίων της ΔΕΗ, ενώ μετά τις πρόσφατες πολύ σημαντικές ανακαλύψεις στην έκταση του νέου εργοστασίου Φυσικού αερίου όπου πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές (12 τομές) από την Αρχαιολογική υπηρεσία και βρέθηκαν λείψανα και τεκμήρια από τους πρωτοελλαδικούς χρόνους(οικισμός στην περιοχή Μαγούλα) μέχρι τα πρώιμα Βυζαντινά χρόνια, είχε δοθεί και πάλι η υπόσχεση για δημιουργία μουσείου. Αν συνυπολογίσουμε τα ευρήματα μπροστά στο διοικητήριο της ΔΕΗ κατά την αποκάλυψη των Ρωμαϊκών λουτρών (4ος αι.μ.Χ-7Ος αι.μ.Χ) στην ανασκαφική έρευνα το 1995-7, τα εναπομείναντα τεκμήρια- δυστυχώς τα περισσότερα λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν- από τις εργασίες των αρχών της δεκαετίας του 1950 για τη δημιουργία των πρώτων βιομηχανικών μονάδων, αλλά και τα παλαιότερα ευρήματα των αρχών του 20ου αιώνα αντιλαμβανόμαστε το σύνολο του αρχαίου πολιτιστικού παρελθόντος (Πορθμός-Ταμύναι) της περιοχής μας.

   Στον άξονα αρχαιότητες στην περιοχή του πρώην Δήμου Ταμυναίων θα πρέπει να απασχολήσει το Δήμο η δημιουργία μουσείου στα Θαρρούνια( διατίθεται το παλαιό Δημοτικό σχολείο) όπου υπάρχει το σπήλαιο Σκοτεινή της Νεολιθικής περιόδου(6η -4η χιλιετία π.Χ) με σημαντικά ευρήματα αλλά και ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος στην Κατακαλού όπου  η πρόσβαση είναι δύσκολη και η συντήρηση του ελλιπής.

  Στον άξονα αρχαιότητες η περιοχή μας διαθέτει μεγάλο πλούτο και εκτός  του Δήμου Ταμυναίων. Αναφέρουμε ενδεικτικά δύο σημαντικότατους αρχαιολογικούς χώρους:

α. η αρχαία πόλη του Δύστου (έρημη και ερειπωμένη με αδυναμία πρόσβασης), σημαντικό κέντρο των αρχαίων χρόνων, και η  με πλούσια τεκμήρια περιοχή των Ζαράκων.  Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος συνδυάζεται με τη λίμνη Δύστου που αποτελεί μνημείο φυσικής κληρονομιάς για την περιοχή, γεγονός που αναδεικνύει τη μεγάλη  σημασία της ευρύτερης περιοχής του Δύστου από περιβαλλοντικής, αρχαιολογικής και τουριστικής πλευράς.

β. ο οικισμός γεωμετρικών χρόνων στο λόφο Βιγλατούρι στην περιοχή Οξυλίθου Κύμης  που ταυτίζεται σύμφωνα με τους αρχαιολόγους με την ευβοϊκή Κύμη των αποικισμών και χρήζει ιδιαίτερης προβολής.

Β. ΑΞΟΝΑΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

  Διάσπαρτη η περιοχή μας από το Αλιβέρι μέχρι το Αυλωνάρι και την Κύμη με Βυζαντινές εκκλησίες-μοναστήρια , μεσαιωνικούς πύργους και κάστρα που αποκαλύπτουν τη συνεχή κατοίκηση και την παραγωγή πολιτισμού. Σημαντικοί μελετητές έχουν χαρτογραφήσει την περιοχή , έχουν δημοσιεύσει μελέτες και έχουν διατυπώσει προτάσεις για την συντήρηση, αξιοποίηση και προβολή της μεσαιωνικής κληρονομιάς. Δυστυχώς η απουσία μιας πολιτικής πολιτισμού με αφετηρία την κεντρική εξουσία και κατάληξη την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκών υλικών πόρων –που όμως και όταν υπήρχαν ποτέ δεν διατέθηκαν στον πολιτισμό αυτού του τόπου- μετέτρεψαν πολλά από αυτά τα μνημεία σε εγκαταλελειμμένα ερείπια ενός παρελθόντος που βυθίζεται στη λήθη.

   Ο χώρος δεν επαρκεί για την καταγραφή τους, είναι όμως διαθέσιμος ο κατάλογος για κάθε ενδιαφερόμενο. Ενδεικτικά να αναφέρουμε την αναγκαιότητα άμεσων παρεμβάσεων σε ορισμένα μνημεία:

α. Το Ριζόκαστρο ,( αρχές13ΟΥ αιώνα)  Ενετικό μνημείο σε λόφο που δεσπόζει στα όρια Αλιβερίου και Βελουσίων , απέναντι ακριβώς από το εργοστάσιο ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ -Λαφαρζ. Το Ριζόκαστρο έχει συνδεθεί και με τη νεότερη ιστορία του τόπου, αφού στο σημείο αυτό συντελέστηκαν γεγονότα στη διάρκεια της επανάστασης του 1821 καθώς και την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφύλιου πολέμου. Χρόνο με το χρόνο ερειπώνεται με κίνδυνο κατάρρευσης στο εγγύς μέλλον, διότι δεν έχει γίνει κανένα έργο συντήρησης. Ελάχιστη υποχρέωση η διάνοιξη ενός έστω μονοπατιού, ο καθαρισμός του χώρου και ο φωτισμός του μνημείου σε συνεργασία με την εφορεία μεσαιωνικών αρχαιοτήτων που θα προτείνει τις αναγκαίες εργασίες και θα υποδείξει την αποφυγή επικίνδυνων  σημείων με περιφράξεις. Ευχής έργο η αναστύλωση αλλά μάλλον ανέφικτος στόχος στις παρούσες συγκυρίες …διότι ναι μεν υπάρχει η πρόθεση από την κεντρική εξουσία αλλά λείπει η απαραίτητη χρηματοδότηση.

β. Διάσπαρτοι ενετικοί πύργοι-κάστρα ( Αλιβέρι, Δύστος, Βελούσια, Τραχήλι, Αυλωνάρι μέχρι την  οχύρωση της Δραγονάρας που ήταν γνωστή στους ενετικούς χρόνους ως το ενετικό κάστρο της Κούπας στον οικισμό Βρύση) που επικοινωνούσαν στο μακρινό παρελθόν και είχαν στρατηγικό ρόλο σε κομβικά σημεία της περιοχής, είναι αναγκαίο να συντηρηθούν ώστε στο άμεσο μέλλον να μην καταρρεύσουν. 

γ. Ο επισκοπικός ναός  του Αγίου Δημητρίου (αρχές 14ΟΥ  αιώνα) στα Χάνια Αυλωναρίου, πάνω στον κεντρικό δρόμο, που έχει τρεις οικοδομικές φάσεις. Οι τοιχογραφίες του ναού  δυστυχώς αλλοιώνονται και χάνονται με φθορές που δεν είναι εύκολο να αποκατασταθούν .

Γ. ΑΞΟΝΑΣ ΜΝΗΜΕΙΑ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

α. Λιγνιτωρυχείο Αλιβερίου. Ως γνωστό  η νεότερη ιστορία του Αλιβερίου και των χωριών που το περιβάλλουν τον 20ο αιώνα  συνδέθηκε με το λιγνιτωρυχείο, τόσο προπολεμικά όσο και μεταπολεμικά, με τη ΔΕΗ. Επίσης Η Βιομηχανική  αρχαιολογία έχε κάνει άλματα τόσο στη χώρα μας (βιομηχανικό μουσείο Σύρου, τεχνολογικό πάρκο Λαυρίου κτλ.)όσο και στο εξωτερικό. Είναι επιτακτική ανάγκη να υλοποιηθεί ένα αίτημα που διατυπώνεται πάνω από μια δεκαετία στο Αλιβέρι από επιστήμονες, συλλόγους, φορείς, δημοτικές παρατάξεις κ.τλ. Το αίτημα αφορά την αξιοποίηση του χώρου και των υπαρχουσών εγκαταστάσεων  στο λιγνιτωρυχείο. Επαναλαμβάνουμε για μια ακόμη φορά την πρόταση που  αφορά τον πολιτιστικό άξονα:

•  Οι εναπομείνασες ατμομηχανές και δηζελομηχανές να συντηρηθούν και να εκτεθούν,

•   να συντηρηθούν τα φρέατα, το κτίριο γραφείων του περασμένου αιώνα και γενικά ο χώρος του λιγνιτωρυχείου να γίνει ένα μεταλλευτικό μουσείο,

•   στο χώρο του σημερινού εκθεσιακού κέντρου και του οικισμού να λειτουργήσει εκπαιδευτικό ίδρυμα τύπου ΙΕΚ σαν φυτώριο νέων τεχνικών ΑΠΕ για τη ΔΕΗ, και επιπρόσθετα

• να αξιοποιηθεί το αρχειακό υλικό που υπάρχει στο διοικητήριο ως πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την ιστορία του τόπου.

Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί ο Δήμος, ο οποίος σε συνεργασία με τη ΔΕΗ να υλοποιήσει τις συγκεκριμένες προτάσεις ή με κάποιες τροποποιήσεις να μελετηθούν άλλες προτάσεις που θα κριθούν συμφερότερες οικονομικά στο προαναφερθέν όμως πλαίσιο.

Μόνο έτσι θα αποδοθεί η τιμή και θα ζωντανέψει η μνήμη δεκάδων λιγνιτωρύχων που δούλεψαν στα έγκατα της γης.

β. Η δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου που θα διασώσει τον λαϊκό πολιτισμό της περιοχής μας.

γ. Η δημιουργία ιστορικού αρχείου με τη συγκέντρωση όλου του αρχειακού υλικού που βρίσκεται σε δημόσιους φορείς και σε ιδιώτες.

δ. Η ανακήρυξη ως μνημείου νεότερης ιστορίας του Πέτρινου 1ου Δημοτικού σχολείου

ε. Η δημιουργία μουσείου Εθνικής Αντίστασης στην Λαμπούσα.

   Η Δημοτική παράταξη Ανατροπή-Νέα Αρχή προτείνει:

•             να γίνει άμεση σύγκλιση του Δημοτικού συμβουλίου με θέμα την διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς του Δήμου Κύμης-Αλιβερίου και να συζητηθεί με τη συμμετοχή επιστημονικών  φορέων, πολιτιστικών συλλόγων και πολιτών το μείζον θέμα που χρονίζει εδώ και δεκαετίες.

•             να δημιουργηθεί με πρωτοβουλία του Δήμου ένας ανεξάρτητος φορέας διάσωσης-διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς που θα ασχολείται επισταμένως με το θέμα και θα αναλαμβάνει κάθε είδους πρωτοβουλία με την Περιφερειακή διοίκηση, τις αρμόδιες εφορείες αρχαιοτήτων κάθε ιστορικής περιόδου και κυρίως το Υπουργείο Πολιτισμού

•             με πρωτοβουλία του Δήμου και του ανεξάρτητου φορέα να κινητοποιηθούν τα μεγάλα εργοστάσια της περιοχής ΔΕΗ-ΑΓΕΤ και να ζητηθεί η άμεση συνδρομή τους

•             να συνταχθεί, ως άμεση προτεραιότητα για την τουριστική περίοδο που καταφθάνει οσονούπω , ένα αισθητικά καλαίσθητο έντυπο για την ενιαία προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς στις περιφέρειες ( Ταμυναίων, Δυστίων, Αυλωναρίου, Κονιστρών, Κύμης)προς ενημέρωση των κατοίκων και των επισκεπτών της περιοχής Η παραμονή τους έστω για λίγες ώρες και η ξενάγηση τους , όχι μόνο στις αρχαιότητες, θα πρόσφερε σημαντικά στην περιοχή.

•             να γίνουν πολιτιστικά προγράμματα,  ημερίδες και ενημερωτικές συναντήσεις στα σχολεία του Δήμου μας.

Ελπίζουμε ο Δήμαρχος και το Δημοτικό συμβούλιο να ανταποκριθούν στο αίτημα μας διότι το παρελθόν είναι ριζωμένο στο παρόν και η μνήμη πρέπει να είναι άκαυτη βάτος και διηνεκής παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές. Ποτέ δεν είναι αργά. Απαιτούνται σταθερά και μεθοδικά βήματα και συλλογική προσπάθεια προς επίτευξη των στόχων και οραμάτων.

                                              ΝΕΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

 ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜ. ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ

                                                            ΑΝΑΤΡΟΠΗ – ΝΕΑ ΑΡΧΗ

                             ΑΛΙΒΈΡΙ 1Η ΜΑΡΤΙΟΥ 2015