Αναθεωρημένο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας

 Παρατηρήσεις στο προτεινόμενο σχέδιο για τη διαβούλευση

Μετά από 6 μήνες ερχόμαστε πάλι να διατυπώσουμε τις απόψεις/παρατηρήσεις μας επί του ΠΕΣΔΑ της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Αρχικά τις είχαμε διατυπώσει το Μάιο του 2016 εδώ  Είχαμε εντοπίσει ότι ο ΠΕΣΔΑ ήταν ένα ασύνδετο και κουραστικό κείμενο χωρίς συμπύκνωση και κωδικοποίηση των προτάσεων του, γεγονός που απέτρεπε τη συμμετοχή των πολιτών στη διαβούλευση.  Ως προς τον προτεινόμενο σχεδιασμό, η βασικότερη αδυναμία ήταν ότι αντίθετα με την ιεράρχηση της διαχείρισης των αποβλήτων, που προβλέπεται στον ΕΣΔΑ, όπου προτεραιότητα έχουν η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση και η διαλογή στην πηγή, αυτός παρέμενε προσηλωμένος στην προώθηση των μεγάλων έργων των κεντρικών Μονάδων Επεξεργασίας σύμμεικτων Αποβλήτων (ΜΕΑ) συνοδευόμενων από ΧΥΤΥ.  Ταυτόχρονα ήταν προφανές ότι υπονόμευε, με την έλλειψη προτάσεων, σχεδιασμού και κοστολόγησης, τις τοπικές δράσεις εναλλακτικής διαχείρισης, οι οποίες αναπόφευκτα ανταγωνίζονται τα μεγάλα έργα για τους περιορισμένους διαθέσιμους πόρους χρηματοδότησης.

Σε αντιδιαστολή με το σχεδιασμό του ΠΕΣΔΑ, είχαμε κάνει συγκεκριμένες προτάσεις ώστε το βάρος της διαχείρισης των αποβλήτων να περάσει στους δήμους με δράσεις και μικρά έργα, στα πλαίσια  της αποκέντρωσης και της τοπικής διαχείρισης.  Οι δήμοι θα έπρεπε να εφαρμόσουν άμεσα όλα τα συστήματα που συμβάλλουν στη μείωση και στην ελαχιστοποίηση των συμμείκτων, με Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ), οικιακή κομποστοποίηση και κατασκευή των απαραίτητων απλών τοπικών υποδομών ανακύκλωσης (ΚΔΑΥ, Πράσινα Σημεία) και  κομποστοποίησης.  Επίσης να υποχρεώνονταν στην κατασκευή και λειτουργία Μονάδων Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) και στη συμμετοχή τους στα άλλα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). Απαραίτητη και βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση όλων των παραπάνω ήταν η άμεση και κατά προτεραιότητα χρηματοδότηση των δήμων. Παράλληλα οι δήμοι θα συνέχιζαν τη λειτουργία των υφιστάμενων ΧΥΤΑ πλέον ως ΧΥΤΥ με ιδιαίτερη φροντίδα για το μη κορεσμό τους, με πιθανά έργα βελτίωσης και επέκτασης για μακροβιότερη λειτουργία.

Όσον αφορά τα μεγάλα έργα προτείναμε τη σύσταση ενός Διαχειριστή Στερεών Αποβλήτων (ΔΙ.Σ.Α.) στη Στερεά με μόνο αντικείμενο τη μια Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) στη Θήβα - αφού το έργο κατασκευής της θεωρείται αρκετά ώριμο - και τίποτα άλλο∙ γιατί, αντίθετα από δημάρχους, Περιφέρεια, ΦΟΔΣΑ Στερεάς και ΠΕΣΔΑ, δε θεωρούμε τις ΜΕΑ προτεραιότητα και λύση. Έχουμε εξηγήσει επανειλημμένα ότι, λόγω υπέρογκου κόστους, πολυπλοκότητας και αναποτελεσματικότητας, δεν έχουν θέση στην αποκεντρωμένη διαχείριση. Έχει αποδειχθεί από τη μέχρι τώρα λειτουργία των υφιστάμενων ΜΕΑ ότι δεν παράγουν ούτε ανακυκλώσιμα, ούτε κόμποστ, αλλά αποτελούν τον πρόδρομο της καύσης.  Δυστυχώς, πέρα από κάθε λογική, εξακολουθούν να προωθούνται κατά προτεραιότητα από τους περιφερειακούς σχεδιασμούς και το ΕΣΠΑ και το αποτέλεσμα θα είναι ότι θα απορροφήσουν τους ελάχιστους διαθέσιμους δημόσιους πόρους και ως έργα έντασης κεφαλαίων θα ανοίξουν την πόρτα στις ΣΔΙΤ.

Οι επιφυλάξεις και οι προτάσεις μας δεν εισακούστηκαν και έχουμε σήμερα έναν ΠΕΣΔΑ που κινείται στην ίδια γραμμή με το αρχικό σχέδιο.  Επειδή οδεύει προς την οριστικοποίησή του θεωρούμε πλέον σκόπιμο να επισημάνουμε συγκεκριμένα λάθη και ελλείψεις, που οδηγούν σε εσφαλμένο σχεδιασμό των έργων και δράσεων και που θα κληθούμε όλοι μας να πληρώσουμε. Ταυτόχρονα εμμένουμε στις αρχικές προτάσεις μας για τοπική διαχείριση από τους δήμους και περιορισμό του ρόλου των Φορέων Διαχείρισης σε εξειδικευμένα και πολύπλοκα έργα.

1.  Ο ΠΕΣΔΑ δε λαμβάνει υπόψη και δεν κοστολογεί πλήρως τις δράσεις Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) και τα έργα τοπικής διαχείρισης των ΤοΣΔΑ των Δήμων

Ο λόγος φυσικά είναι ότι, επειδή προωθεί την υλοποίηση των μεγάλων έργων, δεν επαρκεί η χρηματοδότηση για τις δράσεις της ΔσΠ και των μικρών τοπικών μονάδων ΚΔΑΥ και κομποστοποίησης που προτείνουν οι δήμοι.  Έτσι προχωρεί σε ένα αυθαίρετο κόψιμό τους και σε επιλεκτική ενσωμάτωση των προτάσεων των ΤοΣΔΑ. Θεωρούμε πολύ σημαντική για την τοπική διαχείριση τη λειτουργία μικρών Μονάδων Κομποστοποίησης∙ και ενώ οι δήμοι προτείνουν τη δημιουργία τους στα Πράσινα Σημεία (ΠΣ), ο ΠΕΣΔΑ προβάλλει διάφορους αστείους λόγους για τη μη υλοποίησή τους, όπως η μη ύπαρξη οργανικών υλικών για κομποστοποίηση (κότα και αυγό υπόθεση) και η δήθεν πολυπλοκότητα των μονάδων.  Επιλέγει να αγνοεί βέβαια ότι οι καλλικρατικοί δήμοι έχουν τεχνογνωσία στη λειτουργία εγκαταστάσεων βιολογικών, που είναι πιο πολύπλοκοι από μια μικρή μονάδα κομποστοποίησης. 

Ως αποτέλεσμα παραπέμπει την κομποστοποίηση των προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων (ΒΑΑ) στο 2020 ως τμήμα των κεντρικών ΜΕΑ.  Αναπόφευκτα συνδέει την έναρξη της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων με την κατασκευή και λειτουργία των ΜΕΑ και δεν κοστολογεί την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού (κάδων και απορριμματοφόρων) ως πρώτης προτεραιότητας με τη δικαιολογία ότι η χωριστή συλλογή ΒΑΑ δεν μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα.  Ενώ προτείνει οι διαθέσιμοι πόροι που έχουν εκχωρηθεί στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας για αυτό το σκοπό να αξιοποιηθούν για την ολοκλήρωση των κεντρικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας!!.

Επίσης δεν κοστολογεί καθόλου την προμήθεια εξοπλισμού για τη χωριστή συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, γιατί αναφέρει ότι δεν είναι επιλέξιμες δαπάνες, βάσει εγγράφου της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, από τους πόρους του ΕΣΠΑ 2014‐2020, καθώς αυτές οι δαπάνες μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ).  Ουσιαστικά παραπέμπει την υλοποίηση της χωριστής συλλογής στα ΣΣΕΔ, παρά την επικείμενη τροποποίηση του νόμου 2939/2001 για την ανακύκλωση, που δίνει το δικαίωμα στους δήμους να οργανώνουν μόνοι τους την ανακύκλωση με άδεια του Εθνικού Οργανισμού Ανακύιλωσης (ΕΟΑΝ) χωρίς την παρέμβαση των ΣΣΕΔ. 

Ως αποτέλεσμα το συνολικό κόστος για τη ΔσΠ και τις μικρές Μονάδες Κομποστοποίησης παραμένει άγνωστο και οι δήμοι, χωρίς την απαραίτητη χρηματοδότηση, θα έχουν τα χέρια δεμένα και δε θα μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα τις δράσεις ΔσΠ, που θα προλάμβαναν τον κορεσμό των υφιστάμενων ΧΥΤΑ. 

2. Σκόπιμη υποκοστολόγηση των Πράσινων Σημείων, που θα λειτουργούν ως Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ)

Για τον ίδιο λόγο της μη επαρκούς χρηματοδότησης δεν προτείνονται τοπικά ΚΔΑΥ ανά δήμο, αλλά η λειτουργία των Πράσινων Σημείων (ΠΣ) ως ΚΔΑΥ, για να διατηρείται προφανώς στον ΠΕΣΔΑ και μια επίφαση τοπικής διαχείρισης.  Στα ΠΣ θα επιτυγχάνεται το 50% του στόχου για την ανακύκλωση και το υπόλοιπο 50% μέσω των δύο  υφιστάμενων ΚΔΑΥ, Λαμίας και Σχηματαρίου.  Η πρόταση εκ πρώτης όψεως φαίνεται λογική στο να αξιοποιούνται πολλαπλώς οι υποδομές των ΠΣ, αλλά εξηγούμε γιατί λέμε ότι αποτελεί απλώς μια επίφαση, καθώς δεν υποστηρίζεται επαρκώς με την απαιτούμενη χρηματοδότηση.  Κάθε ΠΣ κοστολογείται με μόλις 200.000 ευρώ και το σύνολό τους στα 5 εκ για όλη την περιφέρεια∙ και θεωρούμε ότι σκόπιμα υποεκτιμάται η κοστολόγησή τους για να μη στερηθούν πόροι από τα κεντρικά έργα μονάδων επεξεργασίας.

Σαν σύγκριση φέρουμε το κόστος μιας απλής εγκατάστασης, όπως ένας Σταθμός Μεταφόρτωσης Αποβλήτων (ΣΜΑ), ο οποίος στον ΠΕΣΔΑ εκτιμάται σε 600.000 ευρώ μόνο για τα έργα υποδομής, που δεν περιλαμβάνουν παρά την αρχική διαμόρφωση του χώρου, μια ράμπα εκφόρτωσης, ασφαλτόστρωση, περίφραξη και γεφυροπλάστιγγα.  Επίσης από στοιχεία προμηθειών δήμων (π.χ. Λαμίας και Τήνου) ένας κλαδοθρυμματιστής που θα πρέπει να υπάρχει σε κάθε ΠΣ κοστίζει περί τις 70.000 ευρώ.  Άρα ένα ΠΣ που θα λειτουργεί και ως ΚΔΑΥ και θα έχει ανάγκη από υποδομές, κτίρια, στεγασμένους χώρους και τον απαραίτητο εξοπλισμό και δεν θα είναι μία απλή συνάθροιση κάδων διαφορετικού χρώματος, δεν μπορεί να κοστολογείται τόσο χαμηλά. Επίσης θεωρούμε απαραίτητο να λειτουργεί και στην κατεύθυνση της πρόληψης και της επαναχρησιμοποίησης, όπου οι πολίτες θα μπορούν να φέρνουν παλιά αλλά χρήσιμα αντικείμενα, άρα θα απαιτούνται οι κατάλληλοι χώροι αποθήκευσης και εργαστηρίων επισκευής.  Ακόμη περισσότερο εμμένουμε στην κατασκευή μιας μικρής Μονάδας Κομποστοποίησης σε κάθε βασικό ΠΣ για την προώθηση της τοπικής διαχείρισης.  Δεδομένου της έλλειψης επαρκών στοιχείων για κατασκευή ΠΣ, είμαστε πολύ επιφυλακτικοί για το εκτιμώμενο κόστος των 200.000 ευρώ και θεωρούμε ότι το κόστος των ΠΣ θα είναι πολλαπλάσιο.  Θεωρούμε όμως πολύ σημαντική τη συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων για την ανακύκλωση και ότι θα έπρεπε να λειτουργούν ως ολοκληρωμένα κέντρα τοπικής διαχείρισης συμπεριλαμβάνοντας κομποστοποίηση και εγκαταστάσεις επαναχρησιμοποίησης και γι’ αυτό θα έπρεπε να χρηματοδοτηθούν επαρκώς και κατά προτεραιότητα, ακόμη και εάν το κόστος τους είναι της τάξης του ενός εκατομμυρίου.

Στον ΠΕΣΔΑ αναφέρεται ότι, στην περίπτωση που από τη λειτουργία των ΠΣ στην πλήρη εφαρμογή τους δεν επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται, προβλέπεται η κατασκευή Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), ενός ανά Περιφερειακή Ενότητα. Καταλαβαίνουμε βέβαια ότι η ορθή διαχείριση των ανακυκλώσιμων δεν αντιμετωπίζεται με τη δέουσα σοβαρότητα, αλλά αποτελεί πεδίο αυτοσχεδιασμών και πρόχειρων πειραμάτων με υποχρηματοδότηση των απαιτούμενων εγκαταστάσεων, που είναι έτσι καταδικασμένα να αποτύχουν και ουσιαστικά παραπέμπεται στο απώτερο μέλλον...

3. Υπερεκτίμηση της δυναμικότητας των υφιστάμενων ΚΔΑΥ

Χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για την αποφυγή δημιουργίας νέων ΚΔΑΥ, παράλληλα με την πρόταση για χρησιμοποίηση των ΠΣ ως ΚΔΑΥ.  Σύμφωνα με τη μελέτη ο στόχος για τα ανακυκλώσιμα είναι 90.576 τόνοι ετησίως, από τα οποία το 50%, 45.288 τόνοι, θα διαχειρίζεται στα ΠΣ και το υπόλοιπο 50% στα υφιστάμενα ΚΔΑΥ Λαμίας και Σχηματαρίου.

Από τα στοιχεία στην ιστοσελίδα της ΕΕΑΑ, το ΚΔΑΥ Σχηματαρίου για το 2013 ανέκτησε 3.669 τόνους και το ΚΔΑΥ Λαμίας 2.277 τόνους, οπότε το σύνολο για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι 5.946 τόνοι.  Θεωρούμε επομένως απίθανο τα δύο αυτά ΚΔΑΥ να έχουν τόσο μεγάλη υπολειμματική δυναμικότητα ώστε να μπορούν να διαχειριστούν 45.288 τόνους. Απλώς χρησιμοποιούνται προσχηματικά για να αιτιολογηθεί η μη διάθεση πόρων για την κατασκευή νέων ΚΔΑΥ.

Από τα τρία παραπάνω σημεία που αφορούν τη ΔσΠ, γίνεται προφανές ότι η ΔσΠ αντιμετωπίζεται ως πάρεργο μπροστά στα μεγάλα κεντρικά έργα επεξεργασίας και γίνεται συστηματική προσπάθεια να αποκρυβεί το πραγματικό κόστος της, ώστε οι πόροι να κατευθυνθούν στα μεγάλα έργα.  Αυτό βέβαια αντίκειται στις κατευθύνσεις του ΕΣΔΑ για τοπική διαχείριση, άρα ο ΠΕΣΔΑ δεν συμβαδίζει με τις επιταγές του ΕΣΔΑ και διακυβεύεται η επιτυχία επίτευξης των στόχων του ΕΣΔΑ για χωριστή συλλογή.

4. Υπερεκτίμηση των ποσοτήτων αποβλήτων – το παράδειγμα της ΜΕΑ Λαμίας

Όσον αφορά την εκτιμώμενη δυναμικότητα της ΜΕΑ Λαμίας σε 62.700 τόνους ετησίως, με πρόβλεψη για το 2020, θεωρούμε ότι ο ΠΕΣΔΑ υπερεκτιμά τις παραγόμενες ποσότητες γιατί:

α) δεν έλαβε υπόψη τις παραγόμενες ποσότητες των ΤοΣΔΑ των δήμων που θα διαθέτουν στη ΜΕΑ Λαμίας.  Αυτοί θα είναι οι δήμοι της ΠΕ Φθιώτιδας, που από το άθροισμα των ποσοτήτων των ΑΣΑ τους όπως αναφέρονται στα ΤοΔΣΑ, έχουν σύνολο για το 2014 57.820 τόνους ετησίως συμπεριλαμβανομένων των ανακυκλώσιμων των μπλε κάδων και της ΠΕ Ευρυτανίας με σύνολο ΑΣΑ 4.720 τόνους.  Όλοι οι δήμοι των δύο ΠΕ διαθέτουν σε ΧΥΤΑ, άρα οι ποσότητες των ΑΣΑ τους πλέον ζυγίζονται και θεωρούνται ακριβείς.  Αντίθετα ο ΠΕΣΔΑ επικαλούμενος παρομοίως στοιχεία ζυγίσεων από ΧΥΤΑ εκτιμά για την ΠΕ Φθιώτιδας 70.019 τόνους και για την ΠΕ Ευρυτανίας 8.912 τόνους για το 2014.  Καταλήγουμε ότι ο ΠΕΣΔΑ δεν έλαβε υπόψη τα στοιχεία των ΤοΣΔΑ για τις ποσότητες των ΑΣΑ των δήμων

β) παρ’ όλο που αναφέρεται ότι στόχος του ΠΕΣΔΑ είναι η σταθεροποίηση παραγωγής αποβλήτων στα επίπεδα του 2011 με φθίνουσα τάση, στη μελλοντική εξέλιξη παραγωγής ΑΣΑ προβλέπεται αύξηση 4,75% ετησίως∙ με αποτέλεσμα οι ποσότητες της ΠΕ Φθιώτιδας για το 2020 να εκτιμώνται στους 85.289 τόνους και της ΠΕ Ευρυτανίας στους 10.089 τόνους ετησίως.

Θεωρώντας ότι στη ΜΕΑ οδηγούνται πέραν των συμμείκτων και τα προδιαλεγμένα οργανικά, προκύπτει η διαστασιολόγησή της στους 62.700 τόνους.  Όμως σε περίπτωση που χρησιμοποιηθούν οι παραγόμενες ποσότητες των δήμων που αναφέρονται  στα ΤοΣΔΑ και δε θεωρηθεί αυξητική τάση παραγωγής ΑΣΑ, η δυναμικότητα της ΜΕΑ μειώνεται στους 44.000 τόνους ετησίως. Η υπερεκτίμηση της δυναμικότητας κατά 50% περίπου αυξάνει αφενός το κόστος της επένδυσης, αφετέρου δε σε περίπτωση που η μονάδα υλοποιηθεί μέσω ΣΔΙΤ, οι επιπλέον 19.000 τόνοι θα αποτελούν μέρος της εγυημένης ποσότητας και θα τους πληρώνουμε χωρίς να τους παράγουμε.

5.  Ασάφεια στη χωροθέτηση των μονάδων ΜΕΑ/ΧΥΤΥ

Με εξαίρεση τη ΜΕΑ Θήβας, οι υπόλοιπες ΜΕΑ είναι άγνωστο πού θα χωροθετηθούν, ενώ η χωροθέτηση ΜΕΑ και ΧΥΤΥ μπορεί να έχει σοβαρές καθυστερήσεις λόγω ανιτδράσεων, με αποτέλεσμα την ανατροπή του προτεινόμενου χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των κεντρικών μονάδων που δυστυχώς θα συμπαρασύρει και τις δράσεις ΔσΠ των βιοαποβλήτων.

Ειδικά για τη ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Λαμίας προτείνεται η χωροθέτησή της πλησίον του υφιστάμενου ΧΥΤΑ, με απαγορευτικές αποστάσεις από τη θεσμοθετημένη Λατομική  Περιοχή Λαμίας και ενώ εκκρεμεί η απόφαση για τη μείωση της απόστασης των έργων από τη Λατομική Περιοχή.  Από προγενέστερες αποφάσεις θεωρείται απίθανο να επιτραπεί η κατασκευή των δύο έργων στη συγκεκριμένη θέση, οπότε τίθεται άμεσα θέμα μη υλοποίησής τους.  Σε συνδυασμό με την απουσία πρόνοιας για την άμεση προώθηση της ΔσΠ και των μικρών τοπικών έργων διαχείρισης, αλλά και τη μηδενική δυναμικότητα του ΧΥΤΑ Λαμίας, ο οποίος σύμφωνα με τον ΦΟΔΣΑ «έχει προ πολλού  κορεστεί», αναμένεται να δημιουργηθεί πολύ σύντομα μία ασφυκτική κατάσταση στις ΠΕ Φθιώτιδας και Ευρυτανίας, που αναμένουν να εξυπηρετηθούν από το συγκεκριμένο έργο.  Ο ΠΕΣΔΑ όμως προτιμά να στρουθοκαμηλίζει και να προωθεί μία ανέφικτη λύση, όπως θα αποδειχθεί πολύ σύντομα, παρά την τοπική διαχείριση.

6.  Μη κοστολόγηση των ενδιάμεσων λύσεων των Κινητών Μονάδων

Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι στο μεσοδιάστημα μέχρι την υλοποίηση των έργων του ΠΕΣΔΑ, θα προωθηθεί η λύση των Κινητών Μονάδων επεξεργασίας∙ και αυτό αφορά ειδικά την ΠΕ Φθιώτιδας, που έχει ένα «κορεσμένο» ΧΥΤΑ.

Στον ΠΕΣΔΑ δεν λαμβάνεται υπόψη αυτό το κόστος, αλλά προβάλλεται μία πλασματική υπολειμματική δυναμικότητα των υφιστάμενων ΧΥΤΑ, ικανή να  καλύψει το μεσοδιάστημα μέχρι το 2020, οπότε αναμένεται να λειτουργήσουν οι ΜΕΑ/ΧΥΤΥ.

Καταρχήν θεωρούμε ότι οι Κινητές Μονάδες δεν αποτελούν λύση, γιατί όλα τα προϊόντα τους καταλήγουν στους ΧΥΤΑ. Αλλά η εμπειιρία έχει δείξει ότι δυστυχώς χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τους δήμους ως λύση απελπισίας, όταν τα σκουπίδια  γεμίζουν τους δρόμους.  Θεωρούμε ότι, οι πόροι που απορροφούν, αποτελούν κατασπατάληση δημόσιου χρήματος, που θα αξιοποιούνταν πολύ πιο αποτελεσματικά σε δράσεις και έργα ΔσΠ. 

Παρ’ όλο λοιπόν που δεν είναι επιθυμητό, αλλά είναι αναμενόμενο ότι θα οδηγηθούμε σε λύσεις Κινητών Μονάδων, ο ΠΕΣΔΑ το αποσιωπά και δεν λαμβάνει υπόψη το κόστος τους, που συνήθως ανέρχεται σε 2 εκ ευρώ έκαστη.

7.  Συνολική υποκοστολόγηση έργων/δράσεων ΠΕΣΔΑ

Οι απαιτήσεις για τα έργα Α’ χρηματοδοτικής προτεραιότητας, λαμβάνοντας υπόψη και το ΧΥΤΥ Λιβαδειάς, αθροίζονται στα 114.100.000 €  και οι αντίστοιχες για τα έργα Β’ χρηματοδοτικής προτεραιότητας στα 50.700.000 €, ΣΥΝΟΛΟ = 165.000.000 ευρώ. 

Θεωρούμε ότι ο ΠΕΣΔΑ υποεκτιμά το κόστος διαχείρισης Α’ χρηματοδοτικής προτεραιότητας γιατί:

Α)  δεν συμπεριλαμβάνει το κόστος των δράσεων ΔσΠ ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, που θα το εκτιμούσαμε στα 20 εκ, δεδομένου ότι μόνο για τα βιοπόβλητα το εκτιμά στα 15 εκ αλλά ως β’ προτεραιότητας.

Β) υποκοστολογεί τις απαραίτητες υποδομές ΠΣ και ΚΔΑΥ για την τοπική  διαχείριση, που θα τις εκτιμούσαμε σε επιπλέον 25 εκ ευρώ, 20 εκ για  ΠΣ και 5 εκ για άλλα δύο ΚΔΑΥ.

Γ) δεν κοστολογεί τις κινητές μονάδες για το ενδιάμεσο διάστημα μέχρι το 2020, τις εκτιμούμε περίπου στα 6 εκ, μία για κάθε ΧΥΤΑ σε Λαμία, Λιβαδειά και Χαλκίδα, που αναφέρεται ότι έχουν θέματα κορεσμού.

Αυτή η εκτίμηση του επιπλέον κόστους έγινε και βάσει των στοιχείων που δίνονται στον ΠΕΣΔΑ για έργα και δράσεις Β’ χρηματοδοτικής προτεραιότητας.  Άρα απαιτούνται επιπλέον 50 εκ ως Α’ χρηματοδοτικής προτεραιότητας για την επίτευξη των στόχων της χωριστής συλλογής και τις κινητές μονάδες.

Με δεδομένο ότι οι διαθέσιμοι πόροι του ΕΣΠΑ δεν ξεπερνούν τα 850 εκ, θα είναι απίθανο να χρηματοδοτηθούν τα έργα και οι δράσεις Α΄χρηματοδοτικής προτεραιότητας από δημόσιους πόρους.  Είναι προφανές ότι η ΔσΠ απαιτεί σημαντική χρηματοδότηση πριν αρχίσει να αποδίδει έσοδα από την πώληση των ανακυκλώσιμων και του κόμποστ.  Είναι όμως η μόνη σίγουρη και αποδεδειγμένη λύση από τη διεθνή εμπειρία, που οδηγεί στην εκτροπή αποβλήτων από τους ΧΥΤΑ, σε αντίθεση με τις ΜΕΑ που τα «προϊόντα» τους θα γεμίσουν πολύ γρήγορα τους πολύτιμους ΧΥΤΥ με αυξανόμενο κόστος διάθεσης και θα οδηγήσουν εκβιαστικά στη λύση της καύσης.

Κοστολογώντας τη δική μας πρόταση θα λέγαμε ότι απαιτούνται περίπου 20 εκ για προμήθεια εξοπλισμού για τη ΔσΠ και 30 εκ για τις απαραίτητες υποδομές ΠΣ, ΚΔΑΥ και μικρές Μονάδες Κομποστοποίησης, σύνολο 50 εκ, τα οποία πρέπει να διατεθούν άμεσα στους δήμους της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας για την άμεση έναρξη της τοπικής διαχείρισης.  Για τη δημιουργία των δύο ΧΥΤΥ σε Λαμία και Χαλκίδα να διατεθούν άλλα 20 εκ και αν περισσέψουν δημόσιοι πόροι να διατεθούν στη ΜΕΑ Θήβας, διαφορετικά η ΜΕΑ Θήβας να παραπεμφθεί σε επόμενη χρηματοδότηση. 

8.  Παράθεση πλεοναζόντων και εγκυκλοπαιδικών πληροφοριών στο ΠΕΣΔΑ

→Σελ. 77-152: Υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος που είναι αντικείμενο της ΣΜΠΕ.

→Σελ. 233-253: Παρουσίαση μεθόδων επεξεργασίας αποβλήτων που δεν έχει θέση στο

    ΠΕΣΔΑ

→Σελ. 312-425: Γενικές πληροφορίες για τον Περιφερειακό ΦΟΔΣΑ, το ΕΣΔΑ, για τάσεις και πρακτικές διαχείρισης ευρωπαϊκών χωρών και επαναλήψεις για τα προτεινόμενα έργα και δράσεις, που παρουσιάστηκαν σε προηγούμενα κεφάλαια. Οι προτεινόμενες δράσεις για πρόληψη χαρακτηρίζονται ως αντιγραφή από το Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης και είναι πολύ γενικές.

Συμπερασματικά, τα νούμερα δείχνουν ότι πρόκειται για έναν ΠΕΣΔΑ που προσπαθεί, υπό το βάρος του ΕΣΔΑ, να νομιμοποιήσει προειλημμένες αποφάσεις για σχεδιασμούς προσανατολισμένους στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των εταιριών και του λόμπυ των σκουπιδιών και εις βάρος των πολιτών.  Αποδείξαμε ότι κινείται αντίθετα από τις επιταγές του ΕΣΔΑ, γιατί δεν προωθεί την τοπική διαχείριση και θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των στόχων του ΕΣΔΑ για χωριστή συλλογή μέσω της σκόπιμης υποεκτίμησης των απαραίτητων οικονομικών πόρων.  Ακολουθεί την παρωχημένη λογική της χρηματοδότησης του ΕΣΠΑ, που αφήνει σχεδόν εκτός τη Διαλογή στην Πηγή - των ανακυκλώσιμων την παραπέμπει στα ΣΣΕΔ - και είναι ελάχιστη για τις άλλες δράσεις, δίνοντας τη μερίδα του λέοντος σε έργα ΜΕΑ/ΧΥΤΥ, και δε βλέπουμε πώς θα εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις και οι στόχοι, που θέτει η ΕΕ και ο ΕΣΔΑ, για έργα και δράσεις στην κορυφή της ιεράρχησης των αποβλήτων. 

Αγνοεί ότι η τρέχουσα πρόσκληση του ΕΣΠΑ κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση της από 30/8/2016 επιστολής “βόμβας" από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θέτει ευθέως θέμα μη χρηματοδότησης νέων ΧΥΤΥ και μονάδων επεξεργασίας παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και όταν «τηρούνται πλήρως οι στόχοι της ιεράρχησης των αποβλήτων»∙ η οποία επιστολή χαρακτηρίζει τις ΜΕΑ "μη βέλτιστες επιλογές διαχείρισης αποβλήτων" και προτρέπει να δοθούν κίνητρα "στις αρμόδιες αρχές και στους φορείς διαχείρισης αποβλήτων να ανέβουν σε υψηλότερες βαθμίδες της ιεράρχησης αποβλήτων και να απομακρυνθούν από την τρέχουσα εξάρτηση από την υγειονομική ταφή και τις λύσεις στο τελικό στάδιο επεξεργασίας αποβλήτων (μονάδες ΜΒΕ και αποτεφρωτήρες)". 

Επομένως ο ΠΕΣΔΑ προσανατολίζει τη χρηματοδότηση σε έργα, που κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν ασύμβατα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ με συνεπαγόμενο χάσιμο πολύτιμου χρόνου ή, ακόμη χειρότερα, ενταγμένα έργα να μην χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκούς πόρους.  Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας παρακολουθούν πώς κινούμαστε∙ και είναι πλέον καιρός οι δήμοι, ο ΦοΔΣΑ και η Περιφέρεια να αφήσουν τις υπεκφυγές με τη σύνταξη ενός προσχηματικού ΠΕΣΔΑ και να πιέσουν οι ίδιοι την κεντρική κυβέρνηση στη σωστή κατεύθυνση, γιατί το μπαλάκι των ευθυνών θα γυρίσει πίσω∙ και θα πληρώσουμε όλοι μας τις συνέπειες των μέχρι τώρα ανορθολογικών επιλογών τους.

Πέρα από όλα αυτά, θεωρούμε ότι υπάρχει μια βασανιστική, ακόμα και σκόπιμη, καθυστέρηση.  Βασανιστική για όλους εμάς και για το ίδιο το σύστημα. Σκόπιμη γιατί εξυπηρετούνται τα σχέδια κάποιων συμφερόντων. Στοιχεία, όπως η μη επαρκής χρηματοδότηση, οι καθυστερήσεις της κυβέρνησης, των δημοτικών αρχών και της Περιφέρειας, η αδράνεια της κοινωνίας και η έλλειψη εμπιστοσύνης σε κάθε σχέδιο, η επιδίωξη από όλους να  υπάρξουν εύκολες λύσεις, αλλά και η ποικιλότροπη  πίεση των εταιρειών στο χώρο των αποβλήτων, δημιουργούν μια εκρηκτική κατάσταση που προκαλεί ανησυχίες σε όσους ασχολούνται περισσότερο.-

Λαμία, 11 Νοέμβρη 2016