ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΩΝ ΒΙΤΑΛΩΝ: ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Σχόλιο του Δημήτρη Κατσούλη

Σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της διάλυσης των κρατικών και γενικώς δημοσίων θεσμών η σιωπή μπροστά σε γεγονότα που θίγουν την συνείδηση αλλά και την νοημοσύνη καθώς και το περί δικαίου αίσθημα αποτελεί τελικά συνενοχή και τροφοδοτεί την διάλυση και την απαξίωση. Είναι στιγμές που πρέπει να  αρνούμαστε την ευκολία της σιωπής ιδίως όταν αυτή γίνεται βασανιστική μπροστά στην ηθική και δημοκρατική υποχρέωση της διατύπωσης γνώμης ασκώντας κρίσιμες ελευθερίες και δικαιώματα.

Αφορμή γεγονότα που συνέβησαν αυτές τις δύο ημέρες και είδαν το φως της δημοσιότητας μέσα από την ανοικτή πλέον πλατφόρμα του διαδικτύου.

Πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου φέρεται  να πήρε την πρωτοβουλία να καταστρέψει  τον περίβολο της Εκκλησίας του χωριού του για να διευκολύνει την πρόσβαση αυτοκινήτων σε παρακείμενες  οικίες. Εκπρόσωπος της τοπικής αυτοδιοίκησης πήρε πρωτοβουλίες που δεν ανήκουν στις αρμοδιότητές του και συνεπώς υπερέβη την εξουσία που του δίνει ο νόμος και μάλιστα αυτή την κλεμμένη εξουσία την άσκησε με τρόπο προκλητικά καταχρηστικό. Τόσο ο ίδιος όσο και κυρίως  οι παρανόμως εργαζόμενοι στο παράνομο αυτό έργο δεν είχαν καμία επίπτωση διότι η αρμόδια αστυνομική αρχή φρόντισε να μην επέμβει αμέσως και να μην προβεί στην σύλληψή τους.

Αυτό είναι πιο πρόσφατο αλλά όχι απαραιτήτως το πιο κραυγαλέο παράδειγμα αυθαιρεσίας   και κατάργησης κάθε έννοιας κράτους δικαίου  που προσβάλει και κυρίως υπονομεύει το κύρος και την νομιμοποίηση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης. Πάνω από όλα όμως είναι πρόβλημα ελλείμματος δημοκρατικής συνείδησης από εκείνους οι οποίοι έχουν εκλεγεί ως αντιπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας για να διαχειρίζονται τις κοινές υποθέσεις και να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.

Που ακούστηκε ένας Πρόεδρος που δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα  να αυθαιρετεί και να λειτουργεί ως  σατράπης. Πολύ δε περισσότερο που ακούστηκε ένας αιρετός  εκπρόσωπος της τοπικής κοινωνίας να γράφει στα παλιά του παπούτσια την εκκλησιαστική αρχή, να παρεμβαίνει σε χώρο που διέπεται από ειδικές πολεοδομικές ρυθμίσεις, να απασχολεί εργαζόμενους σε δήθεν δημοτικό έργο χωρίς τις σχετικές προϋποθέσεις  και να μην έχει την στοιχειώδη πρόνοια να συζητήσει την «ιδέα» του με την τοπική κοινότητα, με τους συγχωριανούς, τους φορείς του χωριού και κυρίως το εκκλησιαστικό συμβούλιο και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη;

Οι πειθαρχικές και άλλες συνέπειες για αυτή την απαράδεκτη πρωτοβουλία πρέπει να είναι παραδειγματικές. Είναι δε το περιστατικό αυτό μία ακόμη αφορμή για να σκεφθεί ο κάθε πολίτης ξεχωριστά και όλοι μαζί σαν τοπική κοινωνία κάποιες βασικές αρχές λειτουργίας και  θωράκισης της τοπικής δημοκρατίας η προστασία της οποίας αποτελεί κρίσιμη πολιτική, ηθική και προσωπική ευθύνη τους καθενός μας.

Η τήρηση της νομιμότητας είναι ακρογωνιαίος λίθος για την τοπική δημοκρατία. Ακριβώς στην επιλεκτική και βάναυση πολλές φορές παραβίασή της καταστρώνεται ο εκμαυλισμός των πελατειακών σχέσεων  όπου η εξυπηρέτηση διαμέσου της παρανομίας πωλείται ως μαγκιά και καπατσοσύνη του τοπικού άρχοντα και την αγοράζει ως «υπηρεσία» ο εξυπηρετούμενος  πληρώνοντας με το νόμισμα της ψήφου και της οπαδικής υποστήριξης.

Η χρηστή διοίκηση- διακυβέρνηση  πέραν από την τήρηση της νομιμότητας επιτάσσει, ιδιαίτερα στις μικρές τοπικές κοινότητες, τη διαβούλευση με τους φορείς και τους πολίτες έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ευρύτερη δυνατή συναίνεση.

Η συμμετοχή των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων μετά από διαβούλευση και ανοικτό δημοκρατικό διάλογο είναι το οξυγόνο της τοπικής δημοκρατίας και  χρηστής διακυβέρνησης. Η συμμετοχή δεν αντικαθίσταται με  αυγουστιάτικες συγκεντρώσεις ατέρμονων μονολόγων και απαγορευμένων αντιρρήσεων. Αυτή δε η απαξίωση της πραγματικής λαϊκής συμμετοχής είναι ακόμη χειρότερο πλήγμα για την δημοκρατία απ΄ότι η άρνηση ή η παρεμπόδιση της συμμετοχής.

Ο αιρετός οφείλει τις όποιες προτάσεις ή ιδέες του για παρέμβαση σε χώρους του χωριού να τις συζητά πρώτα και επί μακρόν με τους συμπολίτες και να ακούει την γνώμη τους, διότι αυτούς και μόνο αυτούς εκπροσωπεί. Εάν χάσει την πραγματική υπόσταση της εντολής των πολιτών δεν έχει άλλο μέρος να κρυφτεί παρά να πάει στο σπίτι του. Να παραιτηθεί.

Η θεσμική τάξη δεν μπορεί να παραβιάζεται στο όνομα οποιασδήποτε σκοπιμότητας. Όταν  ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας δεν έχει αρμοδιότητα και δικαίωμα να εκτελέσει έργο οφείλει η Δημοτική Αρχή να τον ανακαλέσει στην τάξη. Τουλάχιστον  για έναν απλό λόγο: οι δαπάνες του έργου αναλαμβάνονται και πληρώνονται μόνο με πράξεις των οργάνων του Δήμου. Συνεπώς η Δημοτική Αρχή εάν δεν συμμετείχε σε αυτή την ενέργεια του Προέδρου οφείλει να λάβει άμεσα μέτρα και να αποκαταστήσει την θεσμική τάξη στον Δήμο.

Τέλος, τα μεγάλα αυτονόητα της τοπικής δημοκρατίας που συνήθως αγνοούνται επιδεικτικά: Διαφάνεια  από την κορυφή έως τα νύχια, Λογοδοσία με τεκμηρίωση και στοιχεία για τα πάντα, σήμερα ειδικά που η τεχνολογία προσφέρει αφάνταστες  λύσεις.

Η επικοινωνία και η καταδίκη της αυθαιρεσίας στην Εκκλησία των Βιτάλων ανέδειξε για μία ακόμη φορά την  δύναμη της κινητοποίησης των πολιτών και αυτή η πρωτοβουλία τους πρέπει να γίνει παράδειγμα για όλα τα χωριά και όλους τους συλλογικούς φορείς και τους πολίτες.

Οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, από τον Δήμαρχο έως τον εκπρόσωπο της τοπικής κοινότητας είναι εντολοδόχοι των πολιτών και δεν μπορούν να κάνουν  κάτι εάν δεν το εξηγήσουν και εάν δεν διαβουλευθούν δημοκρατικά με τους πολίτες. Οφείλουν ασφαλώς να αποφασίζουν με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον αλλά οφείλουν και να νομιμοποιούν τις αποφάσεις τους μέσα από τις λειτουργίες της συμμετοχικής δημοκρατίας, της διαβούλευσης και της διαφάνειας.