ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ: ΔΥΟ ΞΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΠΟ

Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη

Ο χωροταξικός σχεδιασμός  ως διαδικασία πρωτίστως αναπτυξιακού σχεδιασμού είναι διαδικασία πολιτική κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως τεχνοκρατική. Αυτό μην περιμένετε να το διαβάσετε σε κανένα νόμο. Αυτό είναι στην σφαίρα της λογικής. Λογική όμως και Πολιτική δεν  πήγαν κατά κανόνα μαζί σε αυτή την χώρα. Έτσι πέραν του ζητήματος της διαρκούς επιμήκυνσης των  πραγματικών χρόνων για την ολοκλήρωση και κυρίως την νομική επικύρωση (έγκριση) των διαφόρων πράξεων χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, ανακύπτει και το πρόβλημα της αναντιστοιχίας των προτεινομένων με τις αντίστοιχες πράξεις πολιτικών με τις πραγματικές αναπτυξιακές δυνατότητες αλλά και το πραγματικό δημόσιο συμφέρον. Τούτο  γίνεται κατορθωτό διότι οι διαδικασίες διαβούλευσης σε όλες τις φάσεις εκπόνησης των σχεδίων, δηλαδή των ΣΧΟΟΑΠ ή των ΓΠΣ, αλλά και υπερκείμενων σχεδίων, είναι αποσπασματικές, προσχηματικές και τυπικές έτσι ώστε να μην δυσκολεύει και η δουλειά των μελετητών οι οποίοι προωθούν είτε τις δικές τους τεχνοκρατικές ιδεοληψίες ή την επίλυση επιμέρους τοπικών ζητημάτων που ενδιαφέρουν ελάχιστους αλλά είτε δεν απασχολούν καθόλου τις τοπικές κοινωνίες είτε υπηρετούν σκοπούς αντίθετους με το τοπικό δημόσιο συμφέρον. Γεννάται επίσης και το ερώτημα: Για ποιόν λόγο είναι αναγκαίος ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός και ποιόν εξυπηρετεί; Εάν αφορά μόνο τους τεχνοκράτες τότε πως νομιμοποιούνται να επιλέγουν σενάρια ανάπτυξης και μάλιστα για τους τόπους με τους οποίους δεν τους συνδέει τίποτε  παρά μόνο η σύμβαση της αντίστοιχης μελέτης; Εάν ο σχεδιασμός αφορά τον τόπο και την προοπτική του τότε δεν μπορεί παρά το αποτέλεσμα του σχεδιασμού να είναι απόσταγμα της συνεργασίας των μελετητών με τις τοπικές αρχές, τους φορείς και τους πολίτες μέσα από τις ουσιαστικές διαδικασίες διαβούλευσης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της περιγραφόμενης πρακτικής είναι ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός που εκπονείται με την σύνταξη των μελετών για τα ΣΧΟΟΑΠ των δημοτικών ενοτήτων Αυλώνος, Κονιστρών και Δυστίων στο Δήμο Κύμης Αλιβερίου. Ιδιαίτερα στα ΣΧΟΟΑΠ των δύο πρώτων από τις τρεις δημοτικές ενότητες  ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε η πρώτη φάση με τυπικές και εν κρυπτώ διαδικασίες  κατ΄ ευφημισμόν διαβούλευσης ενώ τα γνωστοποιηθέντα δεδομένα από την πρώτη μελέτη, εκείνη του Αυλώνος κάνουν λόγο για πληθώρα ασύγνωστων λαθών και εσφαλμένων προσεγγίσεων.

Ο μεν επιχώριος Δήμος σφύριξε αδιάφορα και η αναθέτουσα τις μελέτες Περιφέρεια συνέπραξε  δια παραλήψεων και επίσης αδιαφορίας στην όπως όπως ολοκλήρωση της πρώτης φάσης, στο όνομα της απορρόφησης των πιστώσεων γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων της την ουσία της υπόθεσης που είναι ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός αλλά και ο αναπτυξιακός σχεδιασμός μίας ευρύτατης περιοχής του Νομού της Εύβοιας. Προφανώς με την ίδια αδιαφορία διαχειρίζεται και τις υπόλοιπες μελέτες ΣΧΟΟΑΠ που έχει αναθέσει για την Εύβοια και όχι μόνο.

Είναι αναμενόμενο ότι με την ίδια πολιτική αδιαφορία θα διαχειριστεί και τις τελευταίες φάσεις επιδιώκοντας να κλείσει το οικονομικό αντικείμενο χωρίς να λαμβάνει υπόψη ότι όλοι αυτοί οι εκατοντάδες χιλιάδων πόροι  του ΕΣΠΑ στην καλύτερη των περιπτώσεων θα πάνε χαμένοι διότι οι μελέτες θα "σκουριάσουν" στα συρτάρια, στην χειρότερη όμως πάνω σε αυτές τις μελέτες να πατήσουν πολιτικές στρεβλής ανάπτυξης, πολιτικές απαξίωσης του φυσικού και αρχιτεκτονικού πλούτου της Εύβοιας, πολιτικές που ακολουθούν την πεπατημένη της οπισθοδρόμησης.

Πέραν αυτών όμως, οι αιρετοί ηγέτες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης, ο καθένας στο μέτρο της δικής του αρμοδιότητας, όφειλαν να είχαν επεξεργαστεί ήδη και να είχαν δώσει κατευθύνσεις στους μελετητές έτσι ώστε ο σχεδιασμός να βασίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Για να δώσουν όμως κατευθύνσεις χρειάζονται οριζόντιες τομεακές μελέτες που να είχαν ανιχνεύσει την φέρουσα ικανότητα, για παράδειγμα της παράκτιας ζώνης στις ακτές του Αιγαίου για την τουριστική και παραθεριστική κατοικία, έτσι ώστε τα ΣΧΟΟΑΠ να προσαρμόσουν τις προτάσεις για την ανάπτυξη των παραλιακών οικισμών λαμβάνοντας υπόψη την φέρουσα ικανότητα και αντίστοιχες οριζόντιες μελέτες για άλλους τομείς της τοπικής ανάπτυξης. Τέτοια παραδείγματα μπορούν να προστεθούν αρκετά για πολιτικές και θεσμικές πρωτοβουλίες που δεν τους απασχόλησαν ποτέ.

Είναι καιρός λοιπόν να χαραχθούν άλλες επιλογές βασισμένες στον σχεδιασμό, τον ρεαλισμό και την νεωτερικότητα. Αντίστοιχες αυτών θα πρέπει να είναι και οι επιλογές των ανθρώπων που θα τις διαχειριστούν πολιτικά.